W 1808 roku Opole (niem. Oppeln) było zbliżone swoją wielkością do siebie z roku 1532, jego zasięg wyglądał następująco od obecnego Kościoła Franciszkanów do Katedry oraz między dzisiejszą ulicą Szpitalną i placem Kopernika. Powierzchnia miasta wynosiła 828 hektarów. Poza rynkiem istniały trzy place targowe, 5 ulic i 27 mniejszych uliczek. Były trzy przedmieścia: Odrzańskie, Gosławickie i Bytomskie. W 1816 r. podniesiono miasto do rangi stolicy rejencji. Spowodowało to duży napływ nowej ludności, w szczególności urzędników. Miasto liczyło wtedy 4050 osób (stan na 21 grudnia 1819 r.), władze nakazały wówczas likwidację murów i baszt miejskich, przed czym wzbraniał się samorząd. W 1822 r. zburzono bramę Bytomską z częścią murów, dzięki czemu przedłużono ulicę Bytomską, która w późniejszym czasie zmieniła nazwę na Krakowską, co miało podkreślać związek Opola z Krakowem. Konsekwentnie zmieniono też nazwę Przedmieścia Bytomskiego na Przedmieście Krakowskie. W 1826 roku wyburzono bramę Gosławicką, a w 1848 r. – po wielu sporach – od dawna niefunkcjonującą bramę Mikołajską, zwaną też Biskupią. Przeszkadzała ona w budowie linii kolejowej. Ostatnią bramę, Odrzańską, rozebrano dopiero w 1889 roku.
Po uruchomieniu w 1822 roku Kanału Kłodnickiego, który miał połączyć z Odrą Górnośląski Okręg Przemysłowy, Opole stało się miastem tranzytowym. Nie przyniosło to jednak spodziewanego dużego rozwoju, głównie z powodu niskich wodostanów, niepozwalających na utrzymanie regularnej żeglugi. Ludność wzrastała powoli. Do 1860 roku odnotowywano osłabienie rozwoju przestrzennego z powodu przeniesienia wydziału podatkowego do Wrocławia. Obniżano czynsze, zachęcano do zabudowy wolnych jeszcze parceli w centrum. W latach trzydziestych miasto podzielone było na cztery dzielnice: Odrzańską, Sebastiana, Wojciecha oraz Królewską. Przedmieście Gosławickie włączono po części do dzielnic Sebastiana i Wojciecha. Przedmieścia Bytomskie i Groszowickie zasiliły dzielnicę Królewską. Dzielnica Królewska była dzielnicą centralną, znajdowały się w niej cztery gmachy publiczne, dwa dworce i cementowania. Kolejne plany urbanistyczne powoływano do życia w latach 1847, 1859 i 1864.
Na przełomie XIX i XX wieku dokonano znacznego poszerzenia granic miasta. W 1891 r. włączono do miasta Pasiekę – „Wilhelmstahl”. W tym czasie wyspa zaczęła nabierać willowego charakteru. W 1900 r. włączono las znajdujący się w południowej części Pasieki. W 1897 r. do miasta dołączono część Nowej Wsi Królewskiej, zajmującą 8 hektarów i zamieszkałą przez 867 osób. W 1919 r. podczas likwidacji majątku w Szczepanowicach miasto zakupiło jedenaście hektarów lasu sosnowego w Winowie.
Na początku XX wieku budownictwo mieszkaniowe skierowało się głównie w kierunku wschodnim, wzdłuż Malapanerstrasse, czyli dzisiejszej ulicy Ozimskiej, a także wzdłuż dzisiejszych ulic Kościuszki, Damrota, 1 maja., Kośnego oraz Grunwaldzkiej, która była miejscem zamieszkania zamożniejszej ludności Opola. Biedota mieszkała na Zaodrzu, w mieszkaniach składających się z jednej izby i kuchni. Za pomocą ulic poprzecznych stworzono regularne kwartały. W latach dwudziestych przekroczono linie kolejowe na wschodzie i północy miasta, zbudowano stadion i strzelnicę. Na północ od dzisiejszej ul. Ozimskiej powstały ogródki działkowe, a na południe kolejne ulice. W 1936 r. do Opola włączono Szczepanowice oraz Półwieś. W tamtym czasie jedynie 15% powierzchni miasta było zabudowane. Do końca lat trzydziestych liczba ludności wzrosła do 50 000. W 1944 r. oddziały radzieckie zastały miasto wyludnione, mieszkało w nim zaledwie 300 osób.
W Opolu istniał szereg miejsc targowych. Pierwszym z nich był Vieh - Markt, nazywany też Rossenmarkt na Rebengsplatz, przemianowanym w 1935 r. na Annabergsplatz. Znajdował się on w pobliżu budynku rejencji. Na Małym Rynku istniał Schweinmarkt, który prawdopodobnie w ciągu swojego istnienia zmienił funkcję, ponieważ w 1932 r. określano go jako Tuchmarkt. Na placu Sebastiana handlowano bydłem i wyrobami garncarskimi. Na dzisiejszej ulicy Krawieckiej był Gänse Markt, który w latach 1842 - 1845 funkcjonował jako Hinter Markt. Natomiast nad Młynówką znajdował się Butter Markt, gdzie handlowano nabiałem.
Dzisiejsze Opole, choć znacznie większe obszarowo, nie może klimatem dawnych lat i zabudowy architektonicznej równać się z przedwojennym Opolem. Jednak należy dodać, iż to właśnie po 1945 roku i przejściu miasta pod administrację polską z prowincjonalnego miasteczka Opole stało się miastem wojewódzkim i Stolicą Polskiej Piosenki.

LITERATURA
[1]    Władysław Dziewulski, Franciszek Hawranek: „Opole, monografia miasta”, Instytut Śląski, Opole 1975
[2]    Franciszek Idziowski: „Opole, dzieje miasta do 1863 roku”, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2002,
[3]    Delcampe.net
[4]    www.vogel-soya.de