U zbiegu ulic Kościuszki i Rymera w Katowicach stoi jedna z wielu w mieście dostojnych, niegdyś bogatych mieszczańskich kamienic. Budynek wybudowany w 1910 roku przez handlarza żelaznym złomem Hermanna Kraemera mieścił eleganckie mieszkania, z jak zwykle wówczas, bogatym wyposażeniem. Jedno z mieszkań, znajdujące się na pierwszym piętrze, dzięki Muzeum Historii Katowic do dzisiaj zachowało swój niemal pierwotny charakter. W tym właśnie mieszkaniu Muzeum ulokowało swój Oddział, czyli Dział Grafiki im. Pawła Stellera. Obejmujące całe piętro mieszkanie, składające się kiedyś z siedmiu pokoi, kuchni, spiżarni, służbówki, łazienki, ubikacji, garderoby i holu, zaadoptowano na muzeum poświęcone artyście. Zachowano jednocześnie część wyposażenia – oryginalne boazerie, kominki i sztukaterie, dębową jadalnię w stylu eklektycznym z 1913 roku oraz gabinet wykonany w stylu art deco z lat 30. dwudziestego wieku. Wyjątkowa atmosfera tego miejsca niewątpliwie sprzyja spotkaniu z efektami pracy twórczej Pawła Stellera.
Artysta, o którego postaci i działalności pisaliśmy w jednym z wcześniejszych Kącików Śląskich, tworzył w Katowicach przez niemal 50 lat, od 1925 do 1974 roku. Krytycy zachodni nazywali go „polskim Dürerem”, a polscy krytycy „śląskim Skoczylasem”. Pozostawił po sobie ponad 10 500 prac, w tym 243 drzeworyty, ponad 1000 akwarel, setki rysunków ołówkiem i piórkiem, ilustracji do podręczników, książek, kalendarzy, a nawet poezje.
W 1976 w Katowicach staraniem Pani Stefanii Steller, drugiej żony artysty, w byłym mieszkaniu artysty powstało Muzeum Pawła Stellera.
Od roku 1983 placówka stała się częścią Muzeum Historii Katowic. Po śmierci Stefanii Steller w 1992 Muzeum zostało zlikwidowane, a zbiory – zgodnie z testamentem artysty – zostały przekazane do Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach i Muzeum Historii Katowic. W 2012 roku został utworzony Oddział Muzeum Historii Katowic, Dział Grafiki im Pawła Stellera przy ulicy Kościuszki, który dzisiaj może poszczycić się dzisiaj największą w Polsce kolekcją prac Pawła Stellera. Gromadzi i naukowo opracowuje eksponaty związane z twórczością artysty (grafika, rysunek, malarstwo), ale również zajmuje się prezentacją artystycznego dorobku miasta i współpracuje z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. Gromadzi także i opracowuje grafikę europejską ze szczególnym uwzględnieniem grafików związanych pośrednio lub bezpośrednio z Górnym Śląskiem. Prowadzi badania terenowe oraz kwerendy archiwalne i biblioteczne, tworzy wystawy, opracowania naukowe i specjalistyczne oraz popularyzuje wiedzę o współczesnych artystach oraz grafikach związanych ze śląskim środowiskiem artystycznym. Główną ­postacią i ­patronem placówki jest oczywiście cały czas Paweł Steller, któremu poświęcona jest ekspozycja stała. Na miejscu można zakupić niezwykle ciekawe i bogate wydawnictwo o jego życiu i twórczości, które zostało wydane staraniem Muzeum Historii Katowic. W części biograficznej to wspomnienie Stefana Stellera o ojcu Pawle, część merytoryczna pod redakcją Ewy Liszki.
Oddział, ze względu na swoją merytoryczną funkcję został podzielony na część ekspozycyjną stałą, prezentującą dorobek twórczy wybitnego artysty – grafika Pawła Stellera i część galeryjną, przeznaczoną na wystawy zmienne.
W kwietniu 2012 roku została podpisana umowa o współpracy pomiędzy Muzeum Historii Katowic a Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. W wyniku tej współpracy stworzono tu także Galerię Sztuki Współczesnej, w której prezentowane są prace wybitnych artystów wywodzących się z tradycji grafiki śląskiej i europejskiej.
Dominującym i najciekawszym elementem, jaki możemy napotkać w Muzeum jest oczywiście drzeworyt. Wypada więc co nieco przypomnieć o samej technice drzeworytniczej. Znana od średniowiecza jako forma techniki graficznej zastosowana została w końcu XIV w., by rozwinąć się w 2. połowie XV w. między innymi dzięki twórczości najwybitniejszego artysty niemieckiego renesansu, Albrechta Dürera. Drzeworyt w XIX w. pełnił funkcję techniki reprodukcyjnej, a w grafice stosowany jest do dziś. W tej technice rysunek wykonuje się wprost na gładkiej powierzchni drewnianego klocka lub nałożonej nań warstwie gruntu. Następnie metalowymi dłutami lub rylcami wycina się tło (co na odbitce pozostaje białe), partie wypukłe pokrywa się farbą i odbija ręcznie na papierze. Ze względu na sposób cięcia klocka rozróżnia się drzeworyt wzdłużny i drzeworyt poprzeczny. Ten ostatni pozwala na wykonanie większej ilości odbitek oraz uzyskanie bardziej precyzyjnego rysunku. Zgodnie z niepisanym prawem, po wykonaniu określonej ilości odbitek artysta zazwyczaj niszczy klocek drzeworytniczy. Na szczęście, w przypadku prac Pawła Stellera, zachowało się wiele takich matryc jego grafik.

Dział Grafiki przy ulicy Kościuszki to niezwykle ciekawe miejsce, do którego odwiedzenia szczerze zachęcam. Muzeum mieści się pod numerem 47, jest otwarte od środy do piątku w godzinach od 11:00 do 15:00, we wtorek od 11:00 do 16:00.

Serdecznie dziękuję pani kustosz Ewie Liszce, kierownikowi Oddziału Muzeum Historii Katowic, Działu Grafiki im. Pawła Stellera za życzliwość, poświęcony czas i informacje o Muzeum szczególnie w tym przedziwnym czasie ograniczeń wywołanych stanem pandemii.