Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-20735-9, rok wydania 2019, stron 578

Z ogromną przyjemnością prezentuję Czytelnikom Śląskich Wiadomości Elektrycznych kolejną książkę z obszaru maszyn elektrycznych. Wcześniej pisałem w Śląskich o dwóch innych książkach o tej tematyce, których autorem był prof. dr hab. inż. Tadeusz Glinka [1, 2]. Kolejne wydawnictwo nosi tytuł „Eksploatacja i diagnostyka maszyn elektrycznych i transformatorów”. Książka ta wydana przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe (na okładce jest logo nieistniejącego już wydawnictwa WNT) ma dwóch autorów. Prof. dr hab. inż. Tadeusz Glinka wykładał przez kilkadziesiąt lat maszyny elektryczne w Politechnice Śląskiej. Od szeregu lat blisko współpracuje z Instytutem Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL wchodzącym obecnie w skład Sieci Badawczej Łukasiewicz, pełniąc tam przez szereg lat funkcję przewodniczącego Rady Naukowej. Obecnie jest redaktorem naczelnym czasopisma Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe. Prof. dr hab. Sławomir Szymaniec jest od kilkudziesięciu lat związany z Politechniką Opolską, gdzie zorganizował jedno z nielicznych w krajowych uczelniach laboratorium badawcze z diagnostyki maszyn elektrycznych. Obaj Autorzy mają duże doświadczenie w diagnostyce maszyn elektrycznych i transformatorów, osobiście wykonali setki badań diagnostycznych i ekspertyz poawaryjnych maszyn elektrycznych i transformatorów: w elektrowniach, kopalniach, hutach, cementowniach i innych firmach. Są twórcami metod diagnostycznych i sposobów ich wykonywania oraz oceny stanu technicznego maszyn elektrycznych i transformatorów. Metody te prezentowali na licznych konferencjach i artykułach publikowanych w czasopismach. Obecnie metody te są stosowane przez firmy zajmujące się diagnostyką maszyn elektrycznych i transformatorów.
Maszyny elektryczne i transformatory determinują wytwarzanie i dostarczanie energii elektrycznej do odbiorców energii, w tym do naszych domów. Funkcjonowanie przemysłu jest w 100% uzależnione od energii elektrycznej i od niezawodnej pracy maszyn elektrycznych i transformatorów. Diagnostyka tych urządzeń on-line i off-line służy temu celowi. W książce przedstawiono podstawowe wiadomości dotyczące montażu maszyn elektrycznych na stanowisku pracy i poprawną ich eksploatację bazującą na diagnostyce.
Maszyny elektryczne są elektromechanicznymi przetwornikami energii, w których proces przetwarzania energii zachodzi w dwóch kierunkach: mechanicznej na elektryczną i elektrycznej na mechaniczną. W transformatorach energia elektryczna jest przetwarzana na energię elektryczną o innych parametrach, a w przetwornicach energoelektronicznych na inną częstotliwość.
Eksploatacja maszyn i transformatorów obejmuje przedział czasu od chwili zainstalowania na stanowisku pracy do momentu ich złomowania. Warunki poprawnej eksploatacji i niezawodnej pracy maszyn elektrycznych i transformatorów to:
    dopasowanie do warunków zasilania i wymagań obciążenia wynikających z procesów technologicznych maszyn roboczych,
    poprawne zainstalowanie, zabezpieczenie i uruchomianie,
    oraz bieżąca obsługa techniczna i diagnostyka determinujące niezawodne działanie.
Diagnostyka maszyn i transformatorów umożliwia: ocenę aktualnego stanu technicznego, ustalenie terminów i zakresu przeglądów i napraw bieżących oraz planowanie napraw generalnych bądź wymiany na nowe.
Wydana przez PWN w listopadzie tego roku monografia pt. „Eksploatacja i diagnostyka maszyn elektrycznych i transformatorów” oferuje Czytelnikom kompleksowe spojrzenie na utrzymanie niezawodnej pracy maszyn elektrycznych i transformatorów. Podsumowuje kilkudziesięcioletnie doświadczenie Autorów w tematyce eksploatacji i diagnostyki maszyn elektrycznych i transformatorów

Treść książki podzielono na 11 rozdziałów.
W rozdziale 1 „Eksploatacja maszyn i transformatorów” przedstawiono: rodzaje eksploatacji, czas „życia”, awaryjność i niezawodność, cyberbezpieczeństwo przemysłowe oraz utrzymanie ruchu.
W rozdziale 2 „Diagnostyka maszyn i urządzeń – uwagi ogólne” opisano: diagnostykę techniczną maszyn, symptomy uszkodzeń, diagnostykę eksploatacyjną w przemyśle i energetyce, analizę sygnałów diagnostycznych w tym sygnały zdeterminowane i losowe oraz ich identyfikację, czujniki i aparaturę do pomiarów: drgań, prądu, temperatury, wyładowań niezupełnych, akustycznych, izolacji uzwojeń, pakietów blach, ustawienia zespołów maszynowych, ponadto diagnostykę off-line i on-line, stanowiska pomiarowe na stacji prób i jednolity system nadzoru maszyn w przedsiębiorstwie.
W tozdziale 3 „Fundamenty i konstrukcje wsporcze, ustawianie maszyn” omówiono: drgania i rezonanse fundamentów, oddziaływanie drgań na fundament i ocenę wizualną fundamentu, ustawianie zespołów maszynowych, wpływ fundamentu i temperatury na dokładność osiowania zespołu maszynowego, dopuszczalne odchyłki osiowania, pomiar osiowości, wykrywanie niecentryczności zespołu maszynowego w sygnale prądowym maszyny oraz przykłady pomiarów diagnostycznych.
Rozdział 4 „Diagnostyka drganiowa maszyn i zespołów maszynowych” obejmuje problematykę: niewywagi i wyważania wirników w tym wirników gibkich, luzy, defekty wałów, uszkodzenia i diagnostykę łożysk tocznych i ślizgowych.
Rozdział 5 poświęcono „Diagnostyce uzwojeń”, omówiono pomiary rezystancji uzwojeń wykonane metodą techniczną w celu sprawdzenia symetrii uzwojenia, określenia strat mocy i temperatury uzwojenia, stany nieustalone występujące przy pomiarach rezystancji, pomiary diagnostyczne układów izolacyjnych uzwojeń: napięciem przemiennym, tgδ i wyładowań niezupełnych off-line i on-line oraz badania diagnostyczne układu izolacyjnego napięciem stałym i porównanie z sobą tych dwóch metod.
W rozdziale 6 „Transformatory” przedstawiono: oznaczenie końcówek uzwojenia, pomiary w stanie jałowym i stanie zwarcia, oddziaływanie przepięć na układ izolacyjny, pomiary parametrów układu izolacyjnego, diagnostyka okresowa off-line oleju, diagnostyka przełącznika zaczepów, diagnostyka izolatorów przepustowych, pomiar drgań i hałasów, przykładowe awarie transformatorów blokowego, sieciowego i hutniczego.
Rozdział 7 „Maszyny indukcyjne” obejmuje problematykę: eksploatacji silników indukcyjnych, wpływ rozruchu na uszkodzenia uzwojenia wirnika, charakterystyczne zaburzenia i awarie silników, diagnostykę uzwojenia klatkowego, diagnostykę niesymetrii szczeliny powietrznej, prądy łożyskowe i ich ograniczenie.
W rozdziale 8 „Maszyny synchroniczne” przedstawiono schemat zastępczy i parametry, elektromagnetyczne stałe czasowe, zasady poprawnej eksploatacji, diagnostykę i ocenę stanu technicznego: uzwojenia, rdzenia stojana i wirnika, charakterystyczne zaburzenia i stany awaryjne oraz charakterystyczne awarie generatora i silnika.
W rozdziale 9 „Maszyny komutatorowe prądu stałego” opisano: problemy komutacyjne, ustawianie szczotek w strefie neutralnej, stabilność kontaktu ślizgowego, symetrię elektryczną i magnetyczną, sprawdzenie obwodu magnetycznego biegunów komutacyjnych, komutację prądu przy odwzbudzaniu, zabezpieczenie silników prądu stałego, diagnostykę on-line pracy szczotek, połączenie uzwojenia z komutatorem (chorągiewki) i uszkodzenia mechaniczne pakietu blach.  
Rozdział 10 „Organizacja służb diagnostycznych w przemyśle i energetyce”, w tym: zadanie służb diagnostycznych, miejsce służb diagnostycznych w strukturze przedsiębiorstwa, liczebność służb diagnostycznych i wyposażenie laboratorium diagnostyki maszyn.
Rozdział 11 to „Uwagi końcowe”.

Książka prezentuje rozwiązania praktyczne poparte wynikami badań diagnostycznych i zilustrowane awariami maszyn elektrycznych i transformatorów różnej mocy. Wskazano w niej na praktyczne rozwiązania wykonywania diagnostyki maszyn elektrycznych i transformatorów.
Książka scala problematykę eksploatacji i diagnostyki maszyn elektrycznych i transformatorów obejmuje bowiem: fundamenty, konstrukcje wsporcze i poprawne ustawienie maszyn, czujniki i aparaturę pomiarową, diagnostykę drganiową maszyn i zespołów maszynowych, diagnostykę elektryczną: uzwojeń, transformatorów, maszyn indukcyjnych, maszyny synchronicznych, maszyn komutatorowych prądu stałego oraz organizację służb diagnostycznych w przemyśle. Celem treści zawartej w książce jest wyjaśnienie kadrze technicznej w przemyśle i energetyce, szczególnie pracownikom odpowiedzialnym za utrzymanie ruchu maszyn elektrycznych i transformatorów, problematyki  eksploatacji i rolę diagnostyki w zabezpieczenie niezawodnej pracy maszyn elektrycznych i transformatorów. Można ją polecić do wykorzystania w szkoleniach personelu energetycznego, a także w dydaktyce w wyższych uczelniach technicznych. W książce cenne informacje znajdą studenci semestrów dyplomowych na kierunkach studiów: elektrotechnika, energetyka, mechanika, automatyka, które wzbogacą ich wiedzę z zakresu eksploatacji i diagnostyki maszyn elektrycznych i transformatorów. Dotyczy to w szczególności dyplomantów podejmujących pracę w przemyśle.
Książka jest napisana dla czytelnika na poziomie inżynierskim prostym, zrozumiałym językiem, jest zilustrowana, także kolorowymi: rysunkami, wykresami, oscylogramami i tabelami zawierającymi wyniki pomiarów. Zachęcam do lektury.

Literatura
[1]    Barglik J.: Tadeusz Glinka „Maszyny elektryczne wzbudzane magnesami trwałymi”, „Śląskie Wiadomości Elektryczne” 2019, nr 1, s. 41-42.
[2]    Barglik J.: Tadeusz Glinka „Maszyny elektryczne i transformatory”, „Śląskie Wiadomości Elektryczne” 2019, nr 2, s. 41-42.